Linkedin

Onze uitgangspunten

Jongeren

Onze focus zijn alle jongeren van een schoolgemeenschap. Als betrokken (‘slachtoffer’ of ‘dader’) bij een incident en vanaf de tweede klas als jongerenrechters (rechter, advocaat en aanklager) om een incident/probleem op te lossen. Wij geven jongeren zelf verantwoordelijkheid voor het duurzaam oplossen van incidenten/problemen.

Herstelrecht

Herstelrecht is gericht op actieve verantwoordelijkheid van alle betrokkenen bij herstel van de schade (materieel en immaterieel) dat door een delict of incident is veroorzaakt. Uitgangspunt is erkenning van de eigen rol in het incident, geen waarheidsvinding. Deelname is altijd vrijwillig en de bijeenkomst is vertrouwelijk.

Onafhankelijk

Scholen bepalen zelf of ze een jongerenrechtbank willen opzetten. De jongerenrechtbank is autonoom in zijn behandeling van en uitspraak over een incident.

Cirkel van impact

De groep en omgeving rond een incident/conflict wordt actief betrokken in het proces. Hierdoor creëren we draagvlak en begrip voor de herstelgerichte oplossing. We voorkomen uit -of buitensluiten van jongeren en verhogen sociale cohesie.

Hoe werkt een jongerenrechtbank?

De werving start op school. Leerlingen kunnen zich vanaf de tweede klas aanmelden middels een motivatie. De selectie moet een afspiegeling zijn van de school.

De geselecteerde leerlingen krijgen een training van 6 á 8 dagdelen (3 uur), waarin ze de ervaring en tools krijgen om de verschillende rollen in de rechtbank op de juiste manier te vervullen.

Indien een incident plaatsvindt, bepaalt de schoolcoördinator met de school(leiding) of het aan de jongerenrechtbank kan worden voorgelegd. Na instemming van de betrokken leerlingen en hun ouders wordt een zitting gepland. Deelname is altijd vrijwillig.

De zitting vindt bij voorkeur binnen twee weken na het incident plaats. Zo kan je zo snel mogelijk leren wat er is misgegaan, herstellen en kan iedereen daarna weer door één deur.

Een zitting is besloten en duurt doorgaans 2 uur. Er zijn drie rechters. Een aanklager namens de school. En per betrokken beschuldigde en benadeelde een eigen advocaat. Geen slachtoffer en verdachte dus, maar beschuldigde en benadeelde.

Voorbeeld uitspraken

Herstel van schade en als het te duur wordt een alternatieve ‘straf’ in de vorm bijvoorbeeld klusjes.

Voorlichting geven aan de betrokken groep/klas om risico’s van bepaald gedrag onder de aandacht te brengen, b.v. bij pesten, vuurwerk, sexting ed. Dit kan ook door middel van een poster die bedacht en gemaakt moet worden. Of het maken van een online post m.b.t. het onderwerp.

Een excuusbrief. In principe altijd gekoppeld aan een herstelgesprek om excuses persoonlijk aan te bieden, de relatie te herstellen en afspraken om hun omgeving te informeren. Zie ‘scooter’.

In de praktijk

Cases

Op de school zijn vier leerlingen betrokken bij de vernieling van een onbeheerde scooter achter de flat, aangrenzend aan hun school. Er ontstond ruzie met een flatbewoner die later niet meer te achterhalen is. Helaas hebben een aantal flatbewoners deze ruzie meegekregen wat afbreuk deed aan het imago van de school. De jongerenrechtbank heeft besloten om de vier leerlingen een excuusbrief te laten sturen aan alle flatbewoners. Daarnaast zijn de vier leerlingen – onder begeleiding van een docent – de flat in gegaan en het gesprek aangegaan met de bewoners om te zien hoe de excuusbrief is ontvangen en eventueel persoonlijk toe te lichten. Op die manier kon het vertrouwen van de buurtbewoners worden hersteld en de rust terugkeren in de buurt.

Jaarlijks gaan alle brugklassen (ongeveer 80 leerlingen) van deze school als schooluitje naar Artis. Dit jaar is er op drie plaatsen tegelijk gedoe ontstaan: een groep heeft met stoelen op het terras staan gooien, waardoor andere bezoekers zeer geschrokken zijn. Een andere groep heeft bij de apen staan stoeien, waardoor de apen van slag raakten.  En een groep heeft zo hard staan schreeuwen dat ook andere dieren overstuur raakten. Artis heeft direct alle leerlingen uit de dierentuin verwijderd en de school laten weten niet meer welkom te zijn. De school kwam op de zwarte lijst. De betrokken leerlingen hebben zich in drie groepen – want drie verschillende incidenten – verantwoord bij de jongerenrechtbank. Allen hebben zij verantwoordelijkheid genomen en allen wilden iets positiefs terugdoen. Ze hebben individueel een excuusbrief geschreven aan Artis, die eerst werd gekeurd door de school. In de brief hebben ze tevens het aanbod gedaan om een aantal uur – afhankelijk van ieders aandeel – vrijwilligerswerk te komen doen in de dierentuin. Indien Artis hier niet mee akkoord zou gaan, zouden ze hetzelfde aantal uur voor de school klusjes moeten verrichten. De school heeft de brieven gebundeld en doorgestuurd naar Artis. Artis liet weten zeer blij te zijn met het feit dat de school de kwestie serieus heeft opgepakt. Helaas is het niet mogelijk om buitenstaanders zomaar toe te laten als vrijwilliger, maar het gebaar is zeker gewaardeerd. Hierdoor is de school voortaan weer welkom in de dierentuin.

Initiatieven

Op meerdere scholen hebben leden van de jongerenrechtbank besloten om in de pauzes een lokaal te bemannen waar leerlingen met problemen een luisterend oor en advies kunnen krijgen. In dit kader is ook besloten om tijdens de pauzes in de aula en op het schoolplein zichtbaar te zijn voor andere leerlingen.

Twee oud-leerlingen van een van de eerste lichtingen van de jongerenrechtbank zijn tegenwoordig spreker op events met ‘herstelrecht’ als thema. De twee meiden van nu 20 jaar verklaren daar welke impact de opleiding op hen heeft gehad. Problemen oplossen door te herstellen, effectief communiceren, beschuldigde en benadeelde bij elkaar zetten om het gesprek aan te gaan, het zijn vaardigheden die ze nu gebruiken in hun vriendengroepen en families.

Tijdens de open dagen hebben alle scholen aandacht voor de jongerenrechtbank. Men reageert positief als men ziet dat overtredingen, ruzies, conflicten en kleine delicten op deze herstelgerichte manier binnen de gemeenschap worden opgelost.